'Waardevol Landelijk Gebied gemeente Barneveld: hulp nodig!'

De burgemeester heeft namens het college van B&W op donderdag 25 april een brief gestuurd naar de ministers Adema en Van der Wal. In de brief doet het college de oproep om onze agrarische sector en bijbehorende bedrijvigheid een duurzaam perspectief te bieden. Het onderwerp van de brief is 'Waardevol Landelijk Gebied gemeente Barneveld: uw hulp nodig!'. 

Burgemeester Van der Tak: “Met de brief aan ministers Van der Wal en Adema wil ik mijn zorgen in de agrarische sector overbrengen die ik hoor in persoonlijke gesprekken op het erf en achter de staldeur. Ik doe met de brief een oproep om onze agrarische sector en gerelateerde bedrijvigheid een duurzaam perspectief te bieden en deze belangen mee te wegen in de besluiten die de ministers moeten nemen”.

Wethouder Bennie Wijnne: ”Ons agrarisch gebied is waardevol! In dit gebied hebben wij als gemeente met alle betrokkenen, lokaal en regionaal en landelijk, de nodige veranderingen te realiseren. Alleen samen, met respect voor ieders rol en verantwoordelijkheid, kunnen we draagvlak en draagkracht krijgen voor de opgaven die voor ons liggen”.

Onderwerp: Waardevol Landelijk Gebied gemeente Barneveld: uw hulp nodig!

Geachte heer Adema en mevrouw Van der Wal-Zeggelink,

Wij richten ons direct tot u vanwege de grote zorgen die leven in onze gemeente over het landelijk gebied en de toekomst van de agrarische sector. Een gebied waar vele veranderingen samenkomen en we ons nadrukkelijk inzetten om een passend evenwicht tussen een hoopvolle toekomst voor de agrarische sector én een goede kwaliteit van de leefomgeving te realiseren. Als gemeente in het hart van de Regio Foodvalley willen we werk maken van een succesvolle landbouwtransitie, waarbij we onze internationale innovatie- en kennispositie waarborgen. We willen als regio een nationale proeftuin zijn voor circulaire en gezonde voedselvoorziening. De aanwezigheid van vele agrarische bedrijven is bovendien van belang voor de identiteit van onze gemeente. Een identiteit die wordt gekenmerkt door ondernemendheid én “samenlevingkracht". Onze sociale structuren zijn sterk en onderlinge betrokkenheid is groot. Op het moment - met alles wat zich de afgelopen jaren al heeft voorgedaan in en voor de agrarische sector - zien we echter dat het vermogen om samen verder te komen steeds minder wordt. Vanwege de ervaren zorgen in onze gemeente, bij inwoners en ondernemers, richten we ons direct tot u.

Onze opgave is enorm

Vanwege het feit dat een groot aantal agrarische bedrijven met intensieve veehouderij gelegen zijn in onze gemeente vlakbij de Veluwe, is de transitieopgave hier zeer groot. Er zijn zo'n 520 ‘piekbelasters’. In de gehele Gelderse Vallei komen we op zo’n 1100 bedrijven. Dit is veel meer dan in andere provincies. Dat rechtvaardigt specifieke aandacht. Afdoende transitiefondsen, voorspelbare kaders en logische transitiepaden zijn nodig om doelen te bereiken én het verandervermogen - want wij ervaren onderkenning bij vele agrariërs dat verandering nodig is - van de agrarische sector aan te spreken. 

Alle sectoren staan onder druk

In de diverse sectoren wordt er, vanwege diverse ontwikkelingen, druk op de ketel ervaren. Dit gebeurt helaas in een klimaat waarin er niet altijd met waardering over de agrarische sector wordt gesproken. Dat is niet goed. Wij zijn van mening dat we alleen samen de beoogde veranderingen kunnen realiseren vanuit een houding van wederzijds respect. Met als doel een agrarische sector die blijvend kan bijdragen aan het verdienvermogen van Nederland, zelf een boterham kan verdienen, een passende schaal heeft met grote en kleinere (familie)bedrijven die werk maken van een duurzame voedselvoorziening.

In de praktijk wordt nu een onevenredige stapeling ervaren. Ter illustratie en zonder uitputtend te zijn:

• De melkveehouderij wordt geconfronteerd met de effecten van het aanscherpen van het mestbeleid in opmaat naar het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn. Een nieuwe uitkoopregeling is aangekondigd, terwijl wij op het erf horen dat er praktische en haalbare oplossingen zijn, die bijdragen aan het verlagen van de milieudruk én het gebruik van dierlijke mest bevorderen. Ook hebben wij begrepen dat vanuit de sector, waaronder LTO Nederland en NAJK, er constructieve voorstellen zijn gedaan. Is hier afdoende oog voor? Gerelateerd aan de melkveehouderij is de kalversector. De aandacht voor die samenhang vragen we van u.
• Om in de Regio Foodvalley, en ook onze gemeente, een perspectief te hebben voor de agrarische sector is ook afdoende schaal nodig. Alleen zo kan verduurzaming en innovatie blijvend worden gerealiseerd. Regelingen en transitiefondsen voor dit gebied waar de problematiek zo uitdagend is, zijn noodzakelijk. Ook de mogelijkheden voor innovatie en verplaatsingen zijn nodig. Immers, de LBV+ regeling is vooral aantrekkelijk voor moderne bedrijven. Hetgeen bij ons de vraagt oproept: welke kwaliteitsniveau houden we ‘over’? Maar nu deze regeling er toch is, vragen we uw aandacht ook voor een goede uitvoering van de LBV+ regeling (inclusief sturing richting RVO en samenwerking met provincies over natuurvergunningen). De eerste inschrijvers ervaren reeds dat, ondanks stallen nu worden gesloopt, de financiële zekerheden onvoldoende op tijd worden geeffectueerd. 
• In de pluimveehouderij zijn goede stappen gezet met bemonstering en monitoring in geval van besmetting van vogelgriep. Dit voorkomt onnodig leed als gevolg van preventief ruimen in een groot gebied. Tegelijkertijd blijven er vaak (langer) maatregelen voor de pluimveehouderij van toepassing in de Gelderse Vallei (recent is wel de ophokplicht vervallen). We wijzen u graag op de inzet en het werk van het Poultry Expertise Centre (PEC) hieromtrent en uw blijvende aandacht voor een goed functionerende pluimveehouderij. 
• Help ons grenzen te stellen aan de wolf. Alleen al de afgelopen week (!) zijn er ruim 50 schapen gedood door de wolf in de gemeente Barneveld. Dit geeft onrust en onbegrip voor de aanwezigheid van de wolf.  Preventie en beheer zijn twee kanten van dezelfde medaille. Door werk te maken van beide, kan op een goede manier worden omgegaan met de aanwezigheid van de wolf in de provincie Gelderland. Concreet vragen we:
  1) Wilt u in Brussel pleiten voor verlaging van de beschermde status van de wolf?
  2) Wilt u samen met buurlanden de gunstige staat van instandhouding van de wolf vaststellen?
  3) Wilt u zorgdragen voor goede publieksvoorlichting met een landelijk informatiepunt wolf?,
  4) Wilt u zorgen voor duidelijk beleid met perspectief, zodat de polarisatie over de wolf afneemt.
• Het blauwtongvirus heeft grote schade aangebracht in het najaar van 2023. We zien daarvan nu ook nog het effect bij de lammetjes die worden geboren en is er vrees dat het virus terugkeert. We moeten meer werk maken van preventie. Wat is mogelijk om toch vaccinontwikkeling te bevorderen?

Gemeente neemt haar verantwoordelijkheid

Als gemeente nemen we onze verantwoordelijkheid. Ook wij hebben werk te doen. Zo hebben het programma "Waardevol Landelijk Gebied" gelanceerd met bijhorende middelen en mensen. Zo willen we samen in dit gebied de nodige veranderingen aanpakken. Ook hebben we op het gebied van de ruimtelijke ordening een toetsingskader "landelijk gebied" vastgesteld, wat duidelijkheid biedt ten aanzien van de ruimtelijke mogelijkheden in onze gemeente voor stoppende bedrijven. 

In regionaal verband is actief het grootste meetnetwerk van Nederland ontwikkeld en ook hebben we een regionaal perspectief opgesteld voor het landelijk gebied. Tot slot hebben we in nationaal verband ons aandeel bij de uitvoering van het "Schone Lucht Akkoord". We verwachten van u ook ondubbelzinnige inzet, met oog voor het karakter van de agrarische sector, om te komen tot een aantrekkelijk toekomstperspectief. 

Oproep: de nood loopt hoog op en duidelijkheid & effectieve acties nodig

We bevinden ons in stormachtig weer. Tegelijkertijd willen we, als gemeente en ook in onze Regio Foodvalley, zorgen dat we een duurzame topregio voor de agrifood blijven. Voedselzekerheid is geen vanzelfsprekendheid en een goede balans tussen de agrarische sector én kwaliteit van de leefomgeving is mogelijk. Juist hier. Vanwege de kwaliteiten en kennis in dit gebied.  Nu enorme (beleids)druk structureel terechtkomt bij onze agrariërs op het erf, stellen wij vast dat de boer begint aan te lopen tegen de grenzen van zijn inzet en motivatie. Uit gesprekken met onze agrarische ondernemers weten we dat regeldruk in combinatie met een gebrek aan perspectief een zware wissel trekt op de ondernemerszin en gezinnen. De nood begint hoog op te lopen in ons landelijk gebied, nu veel agrariërs ook de druk voelen in de vorm van financiële onzekerheid: investeren in bedrijfsvernieuwing, bedrijfsopvolging of in innovatieve maatregelen begint een riskante zaak te worden, juist omdat het perspectief dat de overheden bieden zo volstrekt ondoorgrondelijk is. Een grote sociaal economische impact ligt op de loer in onze agrarische samenleving en de leefbaarheid in de kleinere dorpen.

Daarom onze oproep aan u: help ons onze agrarische sector, en daarmee alle ketengerelateerde bedrijvigheid, een duurzaam perspectief te bieden. Houdt u onze belangen, de belangen van de agrarische- en foodsector steeds in het oog bij alle landelijke ontwikkelingen waar u besluiten over neemt.

Tot slot: graag in gesprek

Wij nodigen u van harte uit - waarbij we ook zien dat u met enige regelmaat ons gebied al bezoekt - om met ons in gesprek te gaan en samen verder te werken aan een toekomstbestendig perspectief voor de landbouw en de keten daaromheen alsmede een goede leefomgevingskwaliteit in het hart van Nederland. In het hart van de Regio Foodvalley.

Met vriendelijke groet,

Namens het College van Burgemeester & Wethouders van de gemeente Barneveld,

Wabe Wieringa,                                                                              Jacco van der Tak,                                          

Gemeentesecretaris                                                                      Burgemeester