Forse daling gemeentefonds vanaf 2026

Gemeente Ede krijgt in de periode 2022-2025 fors meer geld van het Rijk via het gemeentefonds. Dat blijkt uit de ‘meicirculaire gemeentefonds 2022’, een brief waarin het Rijk gemeenten informeert over het gemeentefonds. Vanaf 2026 verwacht Ede  daarentegen juist weer veel minder geld van het Rijk te ontvangen.

Het gemeentefonds is een belangrijke inkomstenbron van de gemeente, waarbij de lokale politiek mag beslissen hoe dit geld wordt uitgegeven. Op 1 juni verscheen de zogenaamde ‘meicirculaire gemeentefonds 2022’. In deze brief informeert het Rijk de gemeenten over de ontwikkeling van het gemeentefonds. De informatie uit de brief gebruikt het college van burgemeester en wethouders voor het opstellen van de gemeentelijke begroting.

Op 24 juni spreekt het college met de gemeenteraad over de Voorjaarsbrief 2023 – 2026, de meerjarenbegroting van de gemeente. Vanwege de verkiezingen afgelopen maart en de vorming van een nieuw college bevat de voorjaarsbrief geen nieuwe plannen of beleid. Die nieuwe plannen en de bijkomende financiën uit de meicirculaire komen het najaar aan bod, als de gemeenteraad de begroting 2023 behandelt en een doorkijk krijgt tot aan 2026.

Extra middelen in de periode 2022-2025

De meicirculaire 2022 heeft als effect voor Ede dat in de jaren 2022 t/m 2025 fors meer, incidentele, middelen beschikbaar komen. Dat geldt ook voor de overige Nederlandse gemeenten. Dit wordt veroorzaakt door een forse stijging van de rijksuitgaven (als gevolg van de grote maatschappelijke opgaven) en de (gedeeltelijke) compensatie voor gestegen lonen en prijzen. Ten opzichte van de Voorjaarsbrief 2023-2026 waarin deze informatie nog niet meegenomen was, schommelt het beeld van € 9,8 miljoen extra in 2022 tot 16,2 miljoen extra in 2025. Financiële ruimte die noodzakelijk is om ook in Ede stappen te zetten in grote dossiers als wonen, energietransitie, duurzaamheid en veiligheid. De financiële doorrekening voor al die dossiers krijgt de gemeenteraad in het najaar te zien bij de begroting. Het college heeft de zomer nodig om alle plannen op een evenwichtige manier van budgetten te voorzien, zodat de gemeenteraad daar in het najaar over kan besluiten.

Geen structurele middelen voor structurele opgaven

Ondanks het positieve beeld voor de jaren 2022 t/m 2025 is het college van Ede niet in jubelstemming. Per saldo krijgen we in 2026 een korting van zo’n € 10 miljoen voor onze kiezen. En dat terwijl gemeenten zoals gezegd aan de lat staan voor grote opgaven. Opgaven die vragen om structurele investeringen terwijl deze circulaire juist geen structureel perspectief biedt. Zo ontbreken in de meicirculaire de toevoegingen van de extra middelen jeugdzorg voor de jaren 2024 en verder. Daarnaast lijkt het jaar 2026 een ‘ravijnjaar’ te worden als gevolg van een, eenzijdige, aanpassing van de financieringssystematiek van het gemeentefonds. De groei van gemeenten wordt niet langer vergoed en ook de trap-op-trap-af systematiek is buiten werking gesteld. Dit maakt begroten voor gemeenten erg lastig, volgens wethouder Leon Meijer. ‘Gemeenten zijn gehouden aan strenge begrotingsregels. Regels die veel mensen soms moeilijk kunnen begrijpen. De aanleg van een weg bijvoorbeeld die 22 miljoen euro kost, mag niet in een keer afgeschreven worden. Zo’n weg, of school, of fietspad wordt voor 40 jaar in de begroting opgenomen. En in het voorbeeld van de 22 miljoen investering is dat ruwweg een post van 1 miljoen euro rente en aflossing voor de komende 40 jaar. Daarom maken wij ons zoveel zorgen over de daling van het gemeentefonds vanaf 2026.’